Jesteś w: Start / Dokumentacje / Instalacja systemu TeX / Instalacja TeXLive 2003 dla systemów MS Windows

Instalacja TeXLive 2003 dla systemów MS Windows

Instalacja i użytkowanie pod Windows

Rozdział ten odnosi się do systemów Windows 9x, ME, 2000, NT lub XP.

Przed instalacją należy sprawdzić, czy Windows potrafi, przy czytaniu CD-ROM-ów, korzystać z rozszerzeń Microsoft Joliet. Uruchamiając Eksplorator wystarczy sprawdzić, czy wyświetlana lista plików CD-ROM-u posiada „długie” nazwy, pisane małymi i wielkimi literami. Jeżeli tak nie jest, nie można używać systemu uruchamialnego bezpośrednio z CD-ROM-u.

Zawarte na TeX Live oprogramowaniie dla Windows to ni mniej, ni więcej dystrybucja fpTeX. Zawiera m.in. przeglądarkę plików dvi, Windvi, która w użyciu podobna jest do Unixowego xdvi. Dokumentacja znajduje się w texmf/doc/html/windvi/windvi.html.

Program TeXLive.exe

PIC

Rysunek 1: Okno programu TeXLive

Jeśli system Windows jest skonfigurowany tak, aby umożliwiał automatyczny start programów po włożeniu CD-ROM-u „inst” bądź DVD „live” do napędu, program TeXLive pokaże okno dialogowe, w którym mamy do wyboru szereg opcji:

  • Explore CD-ROM->Browse CD-ROM – przeglądanie zawartości płytki;
  • Explore CD-ROM->Run TeX off CD-Rom – uruchamianie systemu TeX bezpośrednio z płytki;
  • TeXLive Software->Install on Hard Disk – instalacja na dysku twardym;
  • TeXLive Software->Uninstall TeXLive – usunięcie systemu TeX;
  • TeXLive Software->Maintenance – wykonanie niektórych czynności konfiguracyjnych;
  • Documentation – przeglądanie wybranej dokumentacji: TeX Live (także w języku polskim), strony TUG, strony dystrybucji fpTeX, a także uruchamianie TeXdocTK – programu do przeglądania dokumentacji dotyczących systemu TeX.

Gdy włożenie CD-ROM-u (DVD) do napędu nie uruchamia automatycznie programu, należy w oknie Eksploratora Windows wskazać bin/win32/TeXLive.exe i uruchomić program dwukrotnym naciśnięciem klawisza myszy.

Uwaga: program TeXLive.exe uruchamia się z CD „demo” oraz DVD „live”. Włożenie do napędu CD-ROM „inst” uruchomi (opisany niżej) program instalacyjny TeXSetup.exe.

Uruchamianie z CD-ROM-u

Wszystkie programy TeX-owe można uruchamiać bezpośrednio z CD-ROM-u, mając natychmiastowy dostęp do wszelkich makr i fontów. Ceną jest tu wolniejsza praca niż w wypadku instalacji na twardym dysku. Do efektywnej pracy wymagana jest modyfikacja zmiennych środowiska systemu i utworzenie niewielkich, pomocniczych katalogów na dysku twardym. Katalogi te będą zawierały niezbędne pliki konfiguracyjne, pozwalające użytkownikowi na modyfikację ustawień programów i samodzielne generowanie potrzebnych plików formatów. Ponadto, w pomocniczym katalogu będą zapisywane generowane automatycznie fonty.

Wymienione kroki przygotowawcze wykonuje program TeXlive.exe. Po uruchomieniu programu należy wybrać opcję Explore CD-Rom, następnie Run TeX off CD-ROM, co uruchomi edytor XEmacs. Edytor jest uruchamiany w ramach zmienionego środowiska. W katalogu przeznaczonym na pliki tymczasowe tworzone jest drzewo katalogów texmf, zgodne z TDS. Jest to potrzebne do automatycznego generowania plików fontowych, a także przechowywania plików konfiguracyjnych (można je modyfikować w razie potrzeby). Gdy w XEmacs otworzymy plik .tex, uruchomiony zostanie tryb AUC-TeX z wygodnymi menu dla uruchamiania programów, ułatwienia wpisywania poleceń TeX-owych itp. Z edytora mamy możliwość uruchomienia powłoki (M-x shell), a tym samym dostęp z wiersza poleceń do wszystkich narzędzi zawartych na TeX Live.

Bardziej zaawansowani użytkownicy (szczególnie ci, którzy chcą uruchamiać programy z wiersza poleceń i samodzielnie modyfikować ustawienia programów) mogą przygotować system, wykorzystując plik wsadowy mkloctex.bat (katalog bin/win32/). Po skopiowaniu pliku na dysk twardy należy go uruchomić z wiersza poleceń (okno DOS/CMD), podając dwa parametry: literę CD-ROM-u i literę dysku twardego, na którym chcemy utworzyć pomocnicze drzewko TeX-owe. Po zapoznaniu się z końcowymi komunikatami wyświetlanymi przez program, zalecane jest wykonanie sugerowanych tam czynności.

Programy pomocnicze dla Windows

Aby instalacja była kompletna, TeX Live wymaga kilku pomocniczych programów, które nie są dostarczane wraz z systemem Windows. Wiele skryptów napisano w języku Perl, ponadto wiele narzędzi wymaga programu Ghostscript (interpretera języka PostScript) do rasteryzacji bądź konwersji plików. Przydatne są także w wielu wypadkach różne programy do obróbki grafiki. Wreszcie – posiadanie edytora zorientowanego na środowisko TeX znacznie ułatwi pracę.

Wszystkie takie programy dla Windows dosyć łatwo znaleźć w sieci, ale ponieważ jest ich spory wybór, postanowiliśmy te najbardziej godne polecenia umieścić w dystrybucji TeX Live:

  • Ghostscript 7.07;
  • minimalną dystrybucję Perl 5.8, wystarczającą do uruchomienia wszystkich, zawartych na TeX Live skryptów perlowych;
  • ImageMagick 5.5.6
  • ISpell – korektor pisowni
  • zaawansowany edytor XEmacs 21.5.14 wraz z kolekcją pakietów do wspomagania pracy w środowisku programów TeX-owych.

Powyżej wymienione programy, tworzące pakiet nazwany XEmTeX, najlepiej zainstalować jednocześnie.

Jeśli nie zamierzamy instalować XEmTeX, a nie wykryto w systemie obecności programów Perl i Ghostscript, będą one i tak zainstalowane, ponieważ są wymagane do uruchomiania wielu ważnych narzędzi. Ustawione ponadto zostaną zmienne środowiska PERL5LIB oraz GS_LIB. Zmienne te wykorzysywane są przez Perl i Ghostscript (odpowiednio) przy poszukiwaniu plików bibliotek, skryptów etc.

XEmTeX instalowany jest w tym samym katalogu, w którym instalujemy TeX Live. TeXSetup.exe – program instalacyjny TeX Live dla systemów Windows – nie uruchamia żadnych zewnętrznych procedur instalacyjnych programów pomocniczych. Pakiet XEmTeX jest samodzielnym zestawem, który wciąż się rozwija (patrz strona projektu: http://www.fptex.org/xemtex/).

Jeśli nie zamierzamy zainstalować pakietu XEmTeX, należy samodzielnie uzupełnić instalację TeX Live o potrzebne programy. Poniżej zamieszczono listę miejsc skąd możemy je pobrać:

Ghostscript
http://www.cs.wisc.edu/~ghost/
Perl
http://www.activestate.com/ (uzupełniające, przydatne pakiety należy pobrać z zasobów CPAN http://cpan.org)
ImageMagick
bogaty zestaw narzędzi do wsadowego przetwarzania plików graficznych (http://www.imagemagick.com)
NetPBM
zamiast ImageMagick do przetwarzania i konwersji plików graficznych możemy użyć NetPBM (http://netpbm.sourceforge.net/)
Edytory dla systemu TeX
mamy tutaj spory wybór, zależny od indywidualnych preferencji użytkownika:

Możemy zainstalować z sieci także inne narzędzia, których zabrakło na TeX Live z powodów licencyjnych. Przykładem jest tu GSView, wygodny program wykorzystujący Ghostscript do wyświetlania i drukowania plików PS/PDF. Dostępny jest on m.in. na http://www.cs.wisc.edu/~ghost/gsview/, a także na każdym serwerze CTAN.

Instalacja na twardym dysku

Instalację rozpoczyna się od uruchomienia (automatycznie – po włożeniu płytki „inst” do napędu, lub bezpośrednio – z katalogu bin\win 32) programu TeXSetup.exe (w wypadku CD-ROM-u „demo” i DVD „live” uruchamia się najpierw program TeXLive.exe; z menu TeXLive Software należy wybrać podmenuInstall on Hard Disk). Program TeXSetup.exe posiada szereg ekranów dialogowych:

Ekran ‘Welcome. . . ’
(rys. 2 , u góry); można tu wybrać Quick Install – szybką instalację, bez interwencji użytkownika, z domyślnym wyborem zestawów (tex-basic, tex-latex i tex-pdftex. Jeśli jednak chcemy zainstalować dodatkowe programy pomocnicze (edytor, Ghostscript), nie należy używać tej opcji. Zaznaczenie okienka wyboru Install XEmTeX Support spowoduje zainstalowanie całego zestawu: edytor XEmacs, Perl, Ghostscript, ImageMagick i Inspell. W wersjach Windows gdzie ma to zastosowanie, można uaktywnić opcję Install for all users, co umożliwi korzystanie z instalacji przez wszystkich użytkowników (wymagane są do tego uprawnienia administratora systemu!);

TeXSetup Wizard Katalogi źródłowe instalacji TeX Live
PIC PIC
Rysunek 2: Program TeXSetup wizard
Ekran ‘Source. . . ’
zawiera nieco więcej elementów; pozwala wybrać źródło instalacji (dla CD TeX Live ustawiany jest domyślnie napęd CD-ROM, może to też być lokalny katalog na dysku twardym), ponadto pozwala zainstalować dodatkowe programy bezpośrednio z Internetu (rys. 2 , na dole).

Do czego potrzebne mogą być różne źródła instalacji? Właściwe pliki systemu TeX Live są zawarte na płytce, ale brak niektórych pakietów, przydatnych dla użytkowników Windows, czy to z powodu braku miejsca, czy też z powodu ograniczeń licencyjnych. Aby zainstalować dodatkowe programy z Sieci należy włączyć opcję Enable Internet Download.

Nie należy traktować powyższego jako ograniczenie; CD-ROM pozwala zainstalować w pełni funkcjonalny system TeX. Programy dodatkowe (np. WinEdt) można doinstalować później, w dowolnej chwili.

Pliki mogą więc być zainstalowane:

  • z CD-ROM-u lub podobnego drzewa katalogów, dostępnego w którymś z katalogów (oznacza to, że CD-ROM może być zamontowany na zdalnym komputerze i udostępniony w sieci);
  • ze skompresowanych plików .zip, pobranych z Sieci i dostępnych na dysku (jest to przypadek CD-ROM „inst” i dystrybucji fpTeX);
  • z Internetu, w tym przypadku program pobierze z sieci pliki .zip, rozpakuje je i zainstaluje.

Ostatnia opcja jest dostępna tylko wtedy, gdy włączymy możliwość pobierania plików z Internetu (prawa strona ekranu dialogowego). Możemy tu skonfigurować sposób pobierania plików: wykorzystując bibliotekę wininet.dll Internet Explorera 5x lub bezpośredni dostęp (ftp, http). Wreszcie możemy określić lokalny (local source directory) i sieciowy katalog źródłowy plików instalacji (remote source directory). Przycisk browse (przeglądaj) pozwala na łatwy wybór zarówno pierwszego, jak i drugiego (adres sieciowy URL, z listy dostępnych repozytoriów) źródła instalacji.

Root of Installation
kolejny ekran pozwala na wybór katalogów (rys. 3 , u góry), w których program ma umieścić główną dystrybucję i lokalną konfigurację (z powodu „dziwnych” właściwości Windows 2000 domyślnie proponowany jest dysk C: i katalog \Program Files\TeXLive, w innych wersjach Windows możemy wybrać po prostu katalog \TeX dowolnego dysku – uwaga tłumacza). Jedynie wybór głównego katalogu (Root directory) jest naprawdę istotny; inne katalogi są ustawiane względem katalogu głównego. W okienku Extra TeXMF tree można wskazać dowolny katalog, zgodny ze strukturą TDS, zawierający dodatkowe zasoby TeX-owe. Z kolei katalog określany przez zmienną $HOMETEXMF ustawiany jest domyślnie w zależności od tego, jak nasza instalacja Windows „interpretuje” zmienną HOME (w instalacjach jednostanowiskowych jest to po prostu katalog Moje dokumenty, w którym można utworzyć zgodne ze strukturą TDS lokalne drzewo texmf). Oczywiście można zrezygnować z tworzenia dodatkowych katalogów Local, Extra i Home, usuwając wpisane w okienkach wartości.
Główny i dodatkowe drzewa katalogów instalacji Wybór predefiniowanych zestawów
PIC PIC
Rysunek 3: TeX Live-Setup: Katalogi instalacji / Predefiniowane zestawy
Ekran ‘Get TPM’
nie wymaga interwencji użytkownika. Pliki .tpm, które opisują zawartość zestawów i pakietów, są pobierane (niekiedy z Internetu), rozpakowywane (jeśli wymaga tego potrzeba) i analizowane.
‘Scheme selection’
menu pozwala wybrać do zainstalowania predefiniowane zestawy pakietów (rys. 3 , na dole): podstawowy, rekomendowany, pełny, albo zalecane zestawy dla grup użytkowników (np. GUTenberg dla frankofonów lub GUST dla Polaków). Nawet jeśli wybrano zestaw (Scheme) nadal możliwa jest jego szczegółowa specyfikacja (dodanie bądź usunięcie poszczególnych pakietów) po zaznaczeniu okienka obok napisu I want to customize the selected scheme. W takim wypadku wyświetlony zostanie ekran wyboru pakietów. Gdy nie włączymy opcji, program przeskoczy od razu do ekranu przeglądowego, wyświetlającego listę pakietów do instalacji.
‘Packages Selection’
menu pozwala wybrać pakiety lub zestawy pakietów do zainstalowania (opis zestawów i pakietów znajduje się w rozdziale 2.5 ). Wyboru dokonuje się przez rozwijanie poszczególnych gałęzi zestawów – podobnie jak to ma miejsce w Eksploratorze Windows – i zaznaczaniu/odznaczaniu potrzebnych elementów (rys. 4 , u góry). Można zrezygnować z instalacji pojedynczego zestawu lub pakietu, ale akcja ta powiedzie się jedynie wtedy, gdy wybrany element nie będzie zależny od innych. Przykładowo, nie można odznaczyć zestawu tex-basic bez uprzedniej eliminacji wszystkich zestawów zależnych. Trzy zestawy (tex-basic, tex-latex i tex-pdftex) są zaznaczone domyślnie jako najczęściej wymagane (zalecane). Zaznaczone jest także instalowanie dokumentacji pakietów. Można ponadto wybrać instalowanie plików źródłowych pakietów makr (Source Files), choć nie są one potrzebne do bezpośredniej pracy. Uwaga: Wybór zestawu zawierającego polskie pakiety wymaga zaznaczenia tex-langpolish (jest on domyślnie zaznaczony gdy uprzednio wybrano schemat instalacji dla GUST).

Dodatkowo, w zestawie tex-xemtex, można wybrać do zainstalowania skonfigurowany dla TeX-a edytor XEmacs, Ghostscript, Perl, ImageMagick i Ispell. (rys. 4 , na dole). Żaden z tych programów nie jest instalowany domyślnie!

Ekran udostępnia ponadto informacje o objętości pakietów oraz wymaganej i dostępnej pojemności dysku.

‘Review Page’
(przegląd wyboru dokonanego przez użytkownika) – ekran ten prezentuje podsumowanie dokonanych wyborów (rys. 5, u góry). Nadal możliwe jest cofnięcie się do poprzednich menu i zmiana decyzji.
Wybór pakietów Programy dla Win32
PIC PIC

Rysunek 4: Wybór pakietów i Dodatkowe programy dla Win32
Ekran ‘File Copy’
prezentuje postęp procesu instalacji – kopiowanie plików (w miarę potrzeby pobieranych z Internetu i rozpakowywanych), rys. 5 , na dole.
‘Configuration’
wiele pakietów, a także cały system TeX, wymaga uprzedniej konfiguracji (rys 6 , u góry). Wstępny etap podstawowej konfiguracji jest w pełni automatyczny. Na tym etapie generowane są plików formatów, tworzone są bazy danych instalacji, ustawiane zmienne środowiskowe itp. Czynności te są czasochłonne i niekiedy wymagają od użytkownika nieco cierpliwości.
Ekran przeglądu Kopiowanie plików
PIC PIC

Rysunek 5: Przegląd pakietów i Kopiowanie plików
Ekran ‘Congratulations. . . ’
końcowy ekran (rys. 6 , na dole) pozwala obejrzeć plik .log instalacji. Jeśli zachodzi taka potrzeba (Win9x/ME), proponowany jest restart systemu.

Ekran konfiguracji Ekran końcowy
PIC PIC

Rysunek 6: Ekran konfiguracji i Ekran końcowy

Należy być świadomym, że rozmiar klastra (cluster) partycji dysku DOS-owego może mieć radykalny wpływ na rozmiar instalacji TeX-a. Drzewo z plikami TeX-owymi zawiera setki małych plików i często zdarza się, że kompletna instalacja zajmuje do czterech razy więcej miejsca niż objętość samego CD-ROM-u.

Akcje Dokumentu